Một nhánh người di chuyển Đông Phi => Trung Đông => Nam Á => Malaysia => Indonesia & Philippines => Úc => New Zealand. Nhánh này giao phối với Denisovans và Homo luzonensis.
Nhánh khác: Nam Á => Đông Nam Á => Trung Quốc => Nga => Alaska => Nam Mỹ. Nhánh này cũng có giao phối với Denisovans ở Siberia.
Nhánh nữa: Trung Đông => Âu. Nhánh này giao phối với Neanderthals. Chỉ mới cách đây 7,000 năm thôi, Thuỵ Điển & Phần Lan da ĐEN.
Loài người ở lục địa Á-Âu chỉ thấy thiên nga trắng. Thế là trong suốt mấy chục ngàn năm đinh ninh thiên nga chỉ có màu trắng, không thể đen. Thiên nga trắng là chuyện đương nhiên, hiển nhiên. Mãi đến 1697, người Hà Lan Willem de Vlamingh thấy con thiên nga đen đầu tiên trong đời ở Western Australia.
"Thiên nga đen" thành thuật ngữ: điều tưởng là không thể, có thể xảy ra.
Nassim Taleb định nghĩa thiên nga đen: không dự đoán trước được, và khi xảy ra thì hậu quả rất lớn.
Các sách Nassim Taleb đã viết:
1. Dynamic Hedging: Sách dạy kiếm tiền nhất là tháng 10 1987.
2. Fooled by Randomness: Thiên hạ cứ khen Thiên Nga Đen, chứ Fooled by Randomness mới là quyển hay nhất của ổng. Quyển này chứa đựng mọi thứ: tinh tuý, khẩu quyết, phím hàng, cách triển khai danh mục, triết lý.
3. Black Swan: Quyển này gây chấn động ở các điểm:
* "Dự đoán" cuộc tấn công 9/11.
* Phổ thông hoá khái niệm thiên nga đen.
* Mắng các xác suất thống kê sư, giáo sư, tài chính sư là chả hiểu gì về rủi ro.
Đúng: Plane attack xảy ra khi ít ngờ nhất. Thế thì liệt kê vào làm ví dụ thiên nga đen, rồi trúng thì trúng. Các phóng viên phong thánh ổng không hiểu chuyện này.
4. The Bed of Procrustes. Quyển này triết học. Có vài khẩu quyết xài được.
5. Antifragile. Quyển này mở rộng lý thuyết antifragility sang các ngành khác.
6. Skin in the Game. Thông điệp quyển này đưa ra là: nghĩ gì thì đặt cược tiền cá nhân và/hoặc chức vụ và/hoặc mạng vào rồi phát biểu.
7. Statistical Consequences of Fat Tails. Chỉ cách triển khai tailed risk.
Quỹ Universa do Nassim Taleb tư vấn lãi 3,612% trong tháng 3 2020.
Cháu vẽ vời ra cách triển khai danh mục Thiên Nga Đen Nghịch Đảo (Reverse Black Swan) cho bản thân.
Covid-19 có phải thiên nga đen không? Bằng chứng: KHÔNG.
https://www.facebook.com/photo/?fbid=10157564699076693&set=a.10157564698856693
Nếu khuyên đọc thì thứ tự nên đọc là:
* Fooled by Randomness.
* Skin in the Game.
* The Black Swan.
* Dynamic Hedging.
* The Bed of Procrustes.
* Các quyển Toán.
* Antifragile.
À riêng sách thì có giới thiệu chỗ mua: Góc nhà Bo nhận đặt sách hộ không lấy lãi.
Reverse Black Swan
1. Tiếp Vin-Masan.
Cháu bảo tin ra thì bán đi. Lý do: Masan vận hành, Vin làm cổ đông.
Kết quả: Khối ngoại bán :v
2. Tuy nhiên, VIC luôn là mã lên xuống nhịp nhàng.
Xét giữa MSN và VIC thì có nhiều yếu tố ảnh hưởng giá VIC hơn.
3. Sau khi thị trường absorb được thông tin Vin exit thì cổ Vin lên.
4. Luật cho phép dùng nhiều tài khoản.
Nếu chưa biết gì về các công ty chứng khoán, mở bảng thị phần môi giới công ty chứng khoán ra, công ty thị phần cao thì mình để tiền ít và ngược lại.
Lý do: đã từng implement hệ thống thì hiểu ngay vì sao.
5. Cũng phải coi chừng hệ thống công ty chứng khoán nào hay lỗi. Stress test, load test thử. Lỗi thì rút lệnh không kịp, nhất là khi đang arbitrage.
6. Đọc sách không chưa đủ.
Các sách về thảm hoạ giao dịch chỉ dạy: Có thằng lãi nhỏ, rồi lãi vừa, rồi đặt cược lớn rồi nổ ầm.
Không thấy sách dạy cách nghịch đảo của này.
Tạm gọi reverse black swan.
Bước 1: Xác định mục tiêu.
Bước 2: Thấy có thời điểm thì thả nhẹ lệnh 100. Nếu sai thì chỉ lỗ 100, không sao.
Bước 3: Thả nhẹ thêm, mỗi lần 100. Nếu sai thì cũng chỉ lỗ vài trăm, không sao. Loại các thứ mà mình đã tính toán sai.
Bước 4: Khi đã loại những thứ mình đã tính sai, vào lệnh lớn. Quay lại (1), lệnh lớn là ở nơi không ai ngờ.
7. Xem performance thì phải xem liên tục 20 năm.
* IRR giữ vững 20 năm thì giỏi kinh hoàng.
* Đứa nào sống qua khủng hoảng vẫn làm được thì đứa đó có cách.
* Đứa nào thấy suy thoái / khủng hoảng không nản, không rút hẳn thì đứa đó có cách.
8. Lệnh sai nhiều lắm, học người ta thì tập trung các lệnh đúng của người ta.
Tập trung vào lệnh sai cũng được, nhưng thế thì vẫn chưa biết thế nào là đúng.
Lệnh đúng bao gồm yếu tố đúng VÀ các yếu tố sai đã loại ra.
1. Thật ra đừng nghĩ là khi nào chứng khoán dễ chơi thì vào, khi nào khó chơi thì rút.
Mà xem chứng khoán là một nguồn thu nhập mình sẽ hoạt động trong 50 năm thì sẽ dễ nghĩ hơn.
2. Nếu tính trên 50 năm thì IRR là mức lãi trung bình đều đặn mỗi năm liên tục trong 50 năm đạt 20% là rất khủng khiếp. IRR 20% cho 50 năm thì bỏ vào 100 triệu, rút ra 910 tỷ.
Pitfall 1: Giữ IRR 20% ĐỀU ĐẶN trong 20 NĂM không nhiều đâu.
3. Thống kê trong các nhóm tham gia vào thị trường buôn tiền,
Doanh chủ IPO thành công công ty hưởng lợi nhiều nhất. Tổng hợp nguồn từ MOLISA & GSO: số doanh nghiệp đăng ký hơn 700,000; mỗi năm trung bình thêm 150,000 đăng ký mới và số ít hơn chết đi. Tỷ lệ lên sàn được là 0.042%, số này cũng gần với thống kê khởi nghiệp trung bình thế giới. Doanh chủ mới đạt IRR 20% sau 40 năm.
Tính trên thời gian dài 50 năm thì financial engineers & quant hưởng lợi, vì họ sâu sát với nguồn số thô. Nếu họ được kèm danh mục cá nhân vào thì ngon.
Doanh chủ gắn cả cuộc đời và gia đình vào doanh nghiệp. Financial engineers đam mê tìm pattern từ hàng tỷ con số. Commitment của họ lớn đến vậy. Tay mơ nghiệp dư (như cháu) thì như nói ở (1), thấp nhất bỏ vào phải là commitment theo equity 50 năm.
4. Muốn lên thị trường mới nổi emerging thì có một chỉ tiêu rất quan trọng: các sản phẩm phái sinh (derivatives).
Derivatives cho phép thực thi các chiến thuật đánh xuống (bearish), đầu cơ (speculating) lẫn phòng hộ (hedging). Ngon ăn.
5. Bởi vì tâm lý được thì chơi không thì rút đó mà có 2 chuyện buồn cười diễn ra: (i) kháo nhau ôi equity lừa đảo lắm (ii) sách hù doạ nổi tiếng hơn sách chỉ làm.
Số người biết đến "Thiên Nga Đen" bây giờ còn nhiều hơn những quyển dạy kiếm tiền hay ho như "One up on Wall Street".
Trong quyển đấy, Nassim Taleb xây dựng mô hình Black Swan như trong hình minh hoạ: kiếm lãi dần dần rồi rất tự tin đặt cược lớn, khủng hoảng nổ ra cái ầm thì mất hết.
Pitfall 2: Rất nhiều bạn không trực tiếp đặt cược tiền của bản thân (skin in the game), rất hay kiễng chân phán những KNOWN shock như Twitter của Trump là Black Swan. Các bạn đấy cần phải đọc kỹ lại định nghĩa Black Swan của Taleb. Trump thắng cử là Black Swan, chiến tranh thương mại không phải Black Swan, tweet của Trump không đạt chuẩn Black Swan.
6. Tai Tran derive ra mô hình tự gọi là Thiên Nga Đen Nghịch Đảo - Reversed Black Swan.
Reversed Black Swan khác thiên nga trắng. Thiên nga trắng không có đột phá, reversed đen được xây dựng để build up to đột phá.
Cách làm:
Giả định KHÔNG có tí thông tin chưa-công-khai nào,
Có các vòng chỉ số
i. Vòng bảng: identify ra một số chỉ số và chưa chắc nó dài hơn T+3, đua lệnh.
ii. Vòng tứ kết: xem kỹ lưỡng hơn các chỉ số và các báo cáo, thoả thì tăng tỷ trọng.
iii. Vòng bán kết: challenge ngược lại các giả định của mình, dò đáy / đỉnh, tăng tỷ trọng.
iv. Vòng chung kết: khi đã chắc chắn nó là con ngon nhất trong thời điểm hiện tại mình tìm được, all-in fully-levered. Lãi margin chỉ có 9-12% p.a., lãi vay tiêu dùng chỉ có 24-28%/p.a., quá thấp so với lãi trần 3 phiên.
Nếu sai thì thua tí ngay ở vòng bảng. Nếu đúng đến tận chung kết thì ăn.
Ví dụ mấy cú ăn bằng lần đã phím là như này.
7. Những bạn thông minh không chuyên chỉ mất vài tuần để trải nghiệm hết các red flag
Ví dụ vài red flag:
* Cẩn thận the third Thursday trong tháng, vì đáo hạn VN30F.
* Coi chừng các quỹ chốt NAV cuối tháng.
* Mua vào thứ 4 thì coi chừng thứ 6 chốt sổ.
* Irrational Exuberance kiểu quê ta.
* Những con nhìn biết ngay là lái.
* Những con của ông chủ thích cắt tiết nhà đầu tư nhỏ lẻ.
* Múa bên trăng, kẹp hàng.
8. Cho con đi học tài chính ở trường tốt khác trường dỏm ở chỗ: trường tốt dạy cách đọc mấy ngàn số cùng lúc để tạo tiền đề biết cách đọc mấy triệu số cùng lúc.
9. Cùng lúc nhìn mấy trăm ngàn số sẽ quen dần và khi có số buồn cười xuất hiện thì để ý ngay.
Các lý thuyết dạy trong trường nào là arbitrage, misalignment... Nếu không quan tâm lý thuyết thì không cần gọi tên. Nhưng mà mấy số buồn cười (funny) nó lộ lắm.
10. Ví dụ 1 fit hết những lý thuyết nói ở trên: Đầu tuần đã bảo là giá xuống. Lý do: thứ 6 cuối tháng. Cứ tà tà Short.
Mấy ngày trong tuần nhấp nhô. Đúng thứ 6 31/5 thị trường sụp cái ầm.
Ví dụ 2 Hoà Bình HBC hạng nhì ngành mà P/E xuống đến 5.44 rồi. Trong tình huống này, focus và P/E không phải là tính bao năm hoàn vốn, mà P xuống đến 16.15 là vùng ổn rồi. Lúc nó lên 6x thì phải biết là có yếu tố đẩy giá để thoát rồi chứ; rồi sau đó lỡ mà không biết tỉnh mà thoát thì cũng đừng để sunk cost gây post traumatic paranoia.
Ví dụ 3 trò khác có bản chất khác là everyone's favorite PVD. PVD là con cyclical.
Ví dụ 4 là lại trò lãi bất thường. À mà thôi.
1. Tiếp Vin-Masan.
Cháu bảo tin ra thì bán đi. Lý do: Masan vận hành, Vin làm cổ đông.
Kết quả: Khối ngoại bán :v
2. Tuy nhiên, VIC luôn là mã lên xuống nhịp nhàng.
Xét giữa MSN và VIC thì có nhiều yếu tố ảnh hưởng giá VIC hơn.
3. Sau khi thị trường absorb được thông tin Vin exit thì cổ Vin lên.
4. Luật cho phép dùng nhiều tài khoản.
Nếu chưa biết gì về các công ty chứng khoán, mở bảng thị phần môi giới công ty chứng khoán ra, công ty thị phần cao thì mình để tiền ít và ngược lại.
Lý do: đã từng implement hệ thống thì hiểu ngay vì sao.
5. Cũng phải coi chừng hệ thống công ty chứng khoán nào hay lỗi. Stress test, load test thử. Lỗi thì rút lệnh không kịp, nhất là khi đang arbitrage.
6. Đọc sách không chưa đủ.
Các sách về thảm hoạ giao dịch chỉ dạy: Có thằng lãi nhỏ, rồi lãi vừa, rồi đặt cược lớn rồi nổ ầm.
Không thấy sách dạy cách nghịch đảo của này.
Tạm gọi reverse black swan.
Bước 1: Xác định mục tiêu.
Bước 2: Thấy có thời điểm thì thả nhẹ lệnh 100. Nếu sai thì chỉ lỗ 100, không sao.
Bước 3: Thả nhẹ thêm, mỗi lần 100. Nếu sai thì cũng chỉ lỗ vài trăm, không sao. Loại các thứ mà mình đã tính toán sai.
Bước 4: Khi đã loại những thứ mình đã tính sai, vào lệnh lớn. Quay lại (1), lệnh lớn là ở nơi không ai ngờ.
7. Xem performance thì phải xem liên tục 20 năm.
* IRR giữ vững 20 năm thì giỏi kinh hoàng.
* Đứa nào sống qua khủng hoảng vẫn làm được thì đứa đó có cách.
* Đứa nào thấy suy thoái / khủng hoảng không nản, không rút hẳn thì đứa đó có cách.
8. Lệnh sai nhiều lắm, học người ta thì tập trung các lệnh đúng c
